- Podatki konsumpcyjne mają nadal pierwszorzędne znaczenie, a praktyki w zakresie poboru podatków stają się coraz bardziej rygorystyczne.
- Pozytywne doświadczenia z fakturowaniem online.
- Całkowity koszt płac pracodawców jest nadal bliski 160% wynagrodzenia netto.
- Podatki dochodowe od osób prawnych różnią się znacząco, największa różnica przekracza 20 punktów procentowych.
- Unia Europejska podjęła działania mające na celu ograniczenie konkurencji podatkowej i zapobieganie uchylaniu się od płacenia podatków.
Mazars przedstawia siódmą edycję Przewodnika Podatkowego Mazars dla Europy Środkowo-Wschodniej. Raport na temat systemów podatkowych w Europie Środkowo-Wschodniej obejmuje 22 kraje: kraje Grupy Wyszehradzkiej, Europę Południowo-Wschodnią, Rosję, Ukrainę i kraje bałtyckie. Jego celem jest pomoc inwestorom w porównywaniu podstawowych czynników konkurencyjności.
Podatki od zatrudnienia
Ogólnie rzecz biorąc, udział podatków i składek na zatrudnienie nadal spada, z wyjątkiem Macedonii i Litwy, gdzie wprowadzono wielostawkowy, progresywny podatek, który zwiększa obciążenia podatkowe osób fizycznych. Chorwacja i Łotwa znacznie zwiększyły limit niższej stawki podatkowej, co jest korzystne dla pracowników. Polska również łagodzi swoje podejście i podniosła kwotę wolną od podatku. Aktualnie wynosi ona 8 000 złotych.
Całkowity koszt płac pracodawców w regionie jest nadal bliski 160% średniej płacy netto. Węgry nieznacznie poprawiły swój szczególnie słaby wskaźnik w 2017/18 r., w tym roku spodziewana jest niewielka poprawa. Polska osiągnęła wynik 121% średniej płacy netto.
System płatności składek na ubezpieczenie społeczne został całkowicie zreformowany w Rumunii i na Litwie. Główne niezmienione obciążenia podatkowe są obecnie w przeważającej części ponoszone przez pracownika, a nie przez pracodawcę. Polska również doświadczyła zmian w tym zakresie. Reforma objęła emerytury oraz wprowadzono mechanizm długoterminowego oszczędzania. Składki mają być wpłacane w sposób klarowny, co ma wpłynąć na przejrzystość i prostotę całego systemu.
Podatek VAT
Rządy nadal starają się opierać na wzroście konsumpcji prywatnej, nadając coraz większą rolę podatkom konsumpcyjnym, w szczególności podatkowi VAT, przy planowaniu dochodów fiskalnych. Średnia stawka VAT wynosi około 21%; Rosja podniosła stawkę o 2 punkty procentowe. Szczególnie wysokie są stawki w Chorwacji i na Węgrzech, odpowiednio 25 % i 27 %. W przyszłym roku w Chorwacji spodziewany jest spadek o 1 punkt procentowy. W Polsce podstawowa stawka VAT wynosi 23%. Obowiązują również dwie stawki preferencyjne: 8% oraz najniższa 5%. W niedalekiej przyszłości przewiduje się obniżkę dwóch najwyższych stawek odpowiednio do 22% oraz 7%.
Rządy próbują zwalczać praktyki uchylania się od płacenia podatków za pomocą technologii cyfrowych. Celem jest kompleksowe monitorowanie procesu sprzedaży, wykrywanie transakcji nieopodatkowanych i ograniczanie oszustw podatkowych. W 2018 r. Węgry wprowadziły fakturowanie online z pierwszymi przychylnymi opiniami. Oczekuje się, że podobne rozwiązania pojawią się w całym regionie. Polska również podejmuje działania w tym obszarze – stopniowo wprowadzany jest obowiązek stosowania kas fiskalnych online, co ma za zadanie uszczelnić system VAT, a ponadto unowocześnić płatności. Wprowadzany jest również mechanizm split payment.
Podatek dochodowy
Stawki podatku dochodowego od osób prawnych różnią się w regionie: najwyższą (Niemcy, 33%) i najniższą (Węgry i Czarnogóra, 9%) dzieli ponad 20 punktów procentowych. Ograniczenia konkurencji podatkowej stopniowo zaczynają stawać się ważne: tylko Grecja obniżyła podatek dochodowy od osób prawnych (o 1 %) od 2019 roku. Polska wprowadziła preferencyjną stawkę w wysokości 9% dla małych podatników. Ogólnie rzecz biorąc, średnia stawka podatkowa w regionie wynosi około 17%.
Unia Europejska podjęła świadome wysiłki na rzecz ograniczenia konkurencji podatkowej i zapobiegania technikom uchylania się od płacenia podatków. Dyrektywa (ATAD) w sprawie unikania zobowiązań podatkowych jest stosowana przez państwa członkowskie od dnia 1 stycznia 2019 r. Decyduje ona np. o tym, jaki odsetek zapłaconych za kredyty dla osób prawnych można odliczyć od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Uruchomiła również unifikację przepisów podatkowych, a także jest źródłem zbliżającej się transpozycji opodatkowania niezrealizowanych zysków kapitałowych.
Wszystkie kraje Europy Środkowo – Wschodniej, w których obowiązują tradycyjne systemy podatku dochodowego, pozwalają na przeniesienie strat wygenerowanych w poprzednich latach i wykorzystanie ich w stosunku do dodatniej podstawy opodatkowania w kolejnych latach (zazwyczaj do 5-7 lat). Tylko 6 krajów zezwala na to bez ograniczeń czasowych.
Państwa regionu nadal nakładają podatki u źródła od płatności odsetek, dywidend i należności licencyjnych (według stawek 15%, a nawet 19-20%). Polska również należy do tego grona, ponadto ostatnio zmodernizowane przepisy o WHT nakładają wysoki podatek 19% lub 20% od nadwyżki ponad 2 mln zł. Można będzie wnosić o jego zwrot lub ubiegać się o opinię zwalniającą z tego podatku, co ma trwać 6 miesięcy. Litwa, Estonia i Węgry nadal nie nakładają podatku u źródła od zysków kapitałowych. W dwóch trzecich regionu Europy Środkowo – Wschodniej podatnicy mogą sporządzać jednostkowe sprawozdania finansowe w oparciu o MSSF i wykorzystywać je również do celów podatkowych.
W ponad połowie krajów system podatkowy wspiera działalność badawczo-rozwojową (B+R) w różnych formach. Słowacja, Serbia i Polska podjęły ostatnio kroki w tym kierunku. Dla innowacyjnych przedsiębiorstw działających w Polsce, po niedawnych zmianach, preferencyjna stawka podatku wynosi zaledwie 5% dzięki zastosowaniu ulgi w postaci Innovation Box – dotyczy ona dochodów uzyskiwanych z praw własności intelektualnej.
Podobnie jak w Austrii, Polsce oraz Bośni i Hercegowinie od 2019 r. można wybrać opodatkowanie grupowe dla przedsiębiorstw również na Węgrzech. Rosja natomiast likwiduje możliwość tworzenia skonsolidowanych grup podatkowych.
Ceny transferowe
Inicjatywa OECD, Base Erosion Profit Shifting (BEPS, z ang. erozja podstawy opodatkowania i transfer zysków) zwróciła uwagę na transakcje wewnątrzgrupowe i transgraniczne. Przepisy dotyczące cen transferowych zostały już wprowadzone do systemów podatkowych prawie wszystkich zainteresowanych krajów, z wyjątkiem Czarnogóry i Macedonii (podczas gdy w Bułgarii dokumentacja cen transferowych musi być przygotowana jedynie na specjalne żądanie organu podatkowego). Obowiązki związane z dokumentacją towarzyszącą zostały ostatnio przekształcone. Podstawowym celem sprawozdawczości zalecanej przez OECD w podziale na poszczególne kraje, country-by-country reporting (CBC-R), jest promowanie przejrzystości poprzez dostarczanie lokalnym organom podatkowym informacji niezbędnych do oceny ryzyka podatkowego. W minionym roku podatnicy w regionie Europy Środkowo – Wschodniej musieli również aktywnie uczestniczyć w uruchomieniu systemu raportowania CBC. Polska również implementowała odpowiednie aktualizacje przepisów dotyczące obowiązkowej automatycznej wymiany informacji podatkowej (w tym CBC-R).
Przewodnik jest dostępny online:
https://pol.mazars.pl/Strona-glowna/Aktualnosci/Nasze-publikacje/Broszury-lokalne-i-regionalne/Przewodnik-Podatkowy-Mazars-CEE-2019
Mazars jest międzynarodową, zintegrowaną i niezależną organizacją specjalizującą się w audycie, usługach księgowych, doradztwie podatkowym, prawnym i usługach doradztwa biznesowego. Na dzień 1 stycznia 2019 roku Mazars działa w 89 krajach i korzysta z fachowej wiedzy 23 000 specjalistów, którzy wspierają duże spółki międzynarodowe, małe i średnie przedsiębiorstwa, inwestorów prywatnych i instytucje publiczne na każdym etapie ich rozwoju. Spółka Mazars w Polsce jest obecna od 1992 roku i prowadzi działalność w Warszawie oraz w Krakowie, zatrudniając łącznie ponad 230 specjalistów.
www.mazars.pl | www.linkedin.com/company/mazars-in-poland | www.twitter.com/mazarsgroup
